In de Week van de Lentekriebels (nog tot en met 24 maart) staat seksuele vorming in het basis- en speciaal onderwijs centraal. Dan is er (extra) aandacht voor weerbaarheid, relaties en seksualiteit. Maar bij (V)SO De Meentschool en SBO Delta in Winschoten houdt het niet op na deze ene week. Deze scholen hebben seksuele vorming in hun schoolsysteem geïntegreerd en dat is behoorlijk uniek in het onderwijs. We praten hierover met Kina de Haan, intern begeleider en leerkracht van VSO De Meentschool.
Aanleiding
Kina kwam, in haar directe omgeving, in aanraking met seksueel misbruik bij een jong meisje met een beperking. Samen met de moeder van dit meisje kwamen zij in contact met het CSM, het Centrum Seksualiteit MEE Noord. Het CSM ondersteunde dit meisje en haar ouders met gespecialiseerde hulpverlening. Naast hulpverlening geeft CSM ook trainingen aan professionals rond seksualiteit en seksuele vorming. Het leek Kina een goed idee, om samen met haar collega’s deze training te volgen. Dit ging ervoor zorgen dat seksuele vorming een vaste plek op school kreeg.
Overtuigen
De directie was snel overtuigd. Daarna moest ze haar collega’s overtuigen van nut en noodzaak om getraind te worden. Bij de collega’s kreeg ze te maken met de nodige weerstand: ‘Zou je dat wel doen? Seksuele vorming op een ZML*-school?’. Een overtuigend en stellig ‘JA, dat denk ik wel’ was dan steevast haar antwoord. Daarnaast speelde ook mee dat wanneer seksueel misbruik bij een leerling van school werd geconstateerd, school altijd de vraag kreeg ‘en wat doen jullie?’. “Tja, en dan was ons antwoord dat we niks doen. Dat vond ik altijd zo’n naar gevoel”, zegt Kina. Dus voor haar nog een reden om op school met seksuele vorming aan de slag te gaan.
Handvatten
Een les seksuele vorming is echt wel wat anders dan een nieuwe rekenmethode uitkiezen en implementeren. Voor de meeste leerkrachten is zo’n les redelijk buiten hun ‘comfortzone’. Dus daarom was Kina overtuigd: “Wij hebben een goede basis nodig.” Samen met het CSM kwamen ze uit bij de training Seks & Zo, aangepast voor het onderwijs. Onderdeel van twee dagen trainen was de methodiek van het Vlaggensysteem, een methode waarmee je seksueel gedrag kunt beoordelen. Je kijkt of bepaald gedrag bij iemands leeftijd past. Het helpt je ook in de onderlinge communicatie, niet alleen met je collega’s maar ook met ouders. “Onze school heeft er voor gekozen om iedereen mee te laten doen aan de training. Dus niet een paar leerkrachten of alleen leerkrachten en onderwijsassistenten, maar ook de gymleerkrachten, de logopedisten, orthopedagogen, andere collega’s en de directie. Iedereen die met de kinderen werkt. Om op deze manier samen op te trekken, geeft een samenhorigheids- en verantwoordelijkheidsgevoel. Iedereen heeft dezelfde basis en we kunnen het er met elkaar over hebben. Door deze training hebben onze leerkrachten nu handvatten om het onderwerp te bespreken in de klas. Het maakt hen minder handelingsverlegen.”
Thema’s seksuele vorming
Verdeeld over het schooljaar komen 5 thema’s in alle groepen aan bod:
- Lichamelijke ontwikkeling en lichaamsbeeld
- Relatievorming en seksuele diversiteit
- (online) seksueel gedrag en seksuele diversiteit
- voortplanting
- veilige seks
School heeft ondertussen voor deze thema’s veel materiaal verzameld zoals boekjes, spelletjes, babypoppen en een anticonceptie-koffer. Ook gebruiken ze de digitale lesmethode ‘Kriebels in je buik voor SO’ en ‘Lang Leve de Liefde voor VSO’. Het materiaal voor elk thema staat klaar in de klas en de docent kan dit zo gebruiken. Elk thema staat voor een langere periode op het lesprogramma.
Ouders
Ouders zijn over het algemeen positief. Ze worden geïnformeerd welk thema wordt behandeld in de klas. Soms komt het onderwerp aan de orde bij oudergesprekken. Kina merkt dat wanneer een leerkracht goed is toegerust, het makkelijker wordt om over seksuele vorming te praten met de ouders. Soms zijn er ouders die vanuit hun achtergrond (religie of cultuur) andere waarden en normen hebben dan school rond seksuele vorming. Dan gaat school altijd met hen hierover in gesprek.
Ambassadeur
Kina is een echte ambassadeur voor seksuele vorming op alle soorten basis- en voortgezet onderwijs en dat is ze ook voor ons, het CSM. Ze deelt regelmatig haar kennis en ervaringen met andere scholen, waardoor ook deze scholen geïnspireerd raken. Dat is ook nodig! Op (te) weinig scholen is seksuele vorming geïmplementeerd. “Daar wil ik nog wel iets aan toevoegen”, zegt Kina. “Begin rustig, informeer je collega’s persoonlijk, laat ze aan het idee wennen. Zorgvuldigheid bij de implementatie vonden wij erg belangrijk.”